طرح امکان سنجی (طرح توجیهی فنی- اقتصادی) چیست؟

معرفی قسمت های مختلف یک طرح توجیهی
گزارش طرح توجیهی معادل واژه انگلیسی Feasibility Study Report می‌باشد و عبارتست از گزارشی که توجیه‌پذیری یک طرح را از جنبه‌های مختلف بازار، فنی و مالی مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد. بطور کلی یک گزارش طرح توجیهی از سه بخش به شرح موارد ذیل تشکیل یافته است.

۱٫ مطالعه بازار: معادل واژه انگلیسی Market Study بوده که جنبه‌های مختلف بازار محصول (محصولات) طرح از جمله عرضه، تقاضا، کمبود، بازار هدف و غیره را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

۲٫ توجیه پذیری فنی: معادل واژه انگلیسی Technical Feasibility بوده که جنبه‌های فنی طرح از جمله فن‌آوری، ظرفیت، محل اجرا، ماشین‌آلات و تجهیزات تولید و ساختار اجرائی طرح را مورد بررسی قرار می‌دهد

۳٫ تجزیه و تحلیل مالی: معادل واژه انگلیسی Financial Analysis بوده و جنبه‌های مختلف مالی و سودآوری طرح را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد.

طرح توجیهی

چرا باید طرح توجیهی تهیه کنیم

طرح توجیهی همه مراحل انجام یک کار را به ما نشان می دهد و با تهیه یک طرح توجیهی قبل از شروع به راه اندازی یک کسب و کار می توانیم با همه تجهیزات و وسایل مورد نیاز جهت راه اندازی کسب و کارمان اشنا شویم.

به شما دوست عزیز پیشنهاد می کنم حتما قبل از اینکه کسب و کاری را شروع کنید سعی کنید درباره شغل مورد نظری که می خواهید انجام دهیه یک طرح توجیهی آماده کنید تا با میانگین های سود و زیان آن کار آشنا شوید .

با تهیه یک طرح توجیهی چه اطلاعاتی بدست می آورید:

اطلاعاتی درباره :

-زمین
محوطه سازی
ساختمان سازی :
ماشین آلات و تجهیزات (مشخصات فنی آنها )
شرح مختصری از دانش فنی و روش تولید محصولات
تاسیسات عمومی و تجهیزات با مشخصات فنی آنها
وسایل حمل و نقل داخل و خارج کارخانه
مواد اولیه و بسته بندی:
آب ،برق ،سوخت مصرفی:
برآورد هزینه تعمیرات ونگهداری:
-برآورد حقوق و دستمزد نیروی انسانی :
 برآورد هزینه ثابت جهت راه اندازی پروژه کارآفرینی پرورش اردک
-هزینه های سرمایه ای :
-هزینه قبل از بهره برداری
رآورد سرمایه در گردش:
 نحوه سرمایه گذاری کل : (جدید و قدیم )
برآورد هزینه استهلاک پس از اجرای توسعه :
-هزینه تولید سالیانه :
قیمت تمام شده محصول:
-قیمت فروش محصولات    
-محاسبه نقطه سر به سر
-درصد فروش در نقطه سربه سر
سود و زیان ویژه (سود)
سود و زیان حاصل از  راه اندازی واحد پرورش اردک(جوجه اردک)
ارزش افزوده خالص و نا خالص و نسبت های آن:
ارزش افزوده نا خالص
ارزش افزوده خالص
نسبت افزوده ناخالص به فروش
نسبت افزوده خالص به فروش
نسبت افزوده خالص به سرمایه گذاری کل
سرمایه ثابت سرانه
سرمایه ثابت سرانه
 کل سرمایه گذاری سرانه
نرخ بازدهی سرمایه:
-دوره برگشت سرمایه
جدول باز پرداخت اقساط تسهیلات

 که با داشتن این اطلاعات خیلی بهتر می توانید درباره کسب و کار خود و همچنین سرمایه مورد نیاز خود تصمیم بگیرید.

مطالعات امکان سنجی

بخش های مختلف یک گزارش توجیهی

:: مطالعات بازار

نخستین مرحله از فرایند بررسی توجیه‌پذیری هر طرحی مربوط به مطالعات بازار آن می‌باشد. هر طرحی با توجه به ماهیت آن دارای محصولات یا خدمات (که در حالت کلی محصول نامیده می‌شود) گوناگونی می‌باشد که هدف از اجرای آن طرح، ارائه محصول به بازار مصرف است. براین اساس پس از شناسایی بازارهای مصرف محصول و تعیین بازار هدف مورد نظر بایستی به بررسی همه جانبه این بازار اهتمام ورزید. مهم‌ترین مواردی که در مطالعات بازار طرح ارائه می‌گردد شامل تعیین آمار مربوط به میزان تولید، واردات، صادرات و مصرف محصول مورد نظر در طی سال‌های مختلف در کشور و همچنین پیش بینی این موارد در طی سال‌های آتی می‌باشد.

پیش بینی تقاضا به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان مطالعه بازار می‌باشد. بطوری که با استناد به پیش‌بینی‌های انجام شده تحلیل وضعیت آینده صنعت مورد بررسی صورت می‌پذیرد. روش‌های مختلفی برای پیش بینی تقاضا در سال‌های آتی وجود دارد که انتخاب روش مورد نظر متأثر از دو عامل زیر می‌باشد.

۱٫ نوع محصول به لحاظ مصرفی، واسطه‌ای، سرمایه‌ای بودن

۲٫ آمار و اطلاعات در دسترس

در ادامه روش های مختلف پیش بینی تقاضای محصول در طی سال‌های آتی ارائه شده است.

۱٫ روش روند گذشته یا تداوم روند قبلی

در این روش با فرض این که روند تغییر پارامتر موردنظر درآینده، مشابه روند سال‌های گذشته خواهد بود، از رشد متوسط سال‌های قبل جهت پیش بینی میزان پارامتر استفاده می‌شود. مزیت اصلی این روش سهولت استفاده از آن می‌باشد، اما نباید این نکته را از ذهن دور نگاه داشت که در بسیاری از موارد، صرف استناد به روند سال‌های گذشته می‌تواند گمراه کننده باشد. زیرا تغییرات و تحولات تکنولوژیکی، فرهنگی و سلیقه‌ای و تحولات جمعیتی باعث تأثیر در روند تغییر پارامتر مورد نظر خواهد شد.

۲٫ روش سطح مصرف یا مصرف سرانه

در این روش که بطور عمده جهت پیش بینی تقاضای محصول در سال‌های آتی استفاده می شود، متوسط نرخ رشد مصرف سرانه در سال‌های گذشته محاسبه می‌شود. پیش‌بینی تقاضا با لحاظ کردن متوسط نرخ رشد سرانه و نرخ رشد جمعیت بدست می‌آید.

که در آن:

A جمعیت کنونی

P نرخ رشد جمعیت

n سال مورد محاسبه

C مصرف سرانه در سال پایه

R‌ نرخ رشد مصرف سرانه

X تقاضا

روش فوق زمانی استفاده می‌شود که امکان استناد به شاخص مصرف سرانه در مطالعه وجود داشته باشد.

۳٫ روش ضریب مصرف

این روش پیش بینی تقاضا برای کالاهای واسطه‌ای که از آنها برای تولید کالای دیگر استفاده می‌شود، مناسب می‌باشد. به طوری که با در اختیار داشتن ضریب مصرف محصول مورد بررسی در بخش‌های مصرف‌کننده محصول و پیش‌بینی تولید کالایی که از محصول مورد بررسی استفاده می‌نماید می‌توان به تقاضای محصول مورد بررسی دست یافت. روش فوق در مواردی که امکان تعیین ضریب مصرف محصول فراهم باشد و همچنین امکان پیش بینی تولید کالای مصرف‌کننده محصول در سال‌های آینده فراهم باشد، مناسب می‌باشد.

۴٫ فرایند مارکو (Markov Process)

در این روش با استفاده از نظرسنجی، برای کالاهای جدید یا نوع خاصی از کالاهای موجود که نیازمند بررسی رفتار مصرف‌کنندگان محصول اعم از افراد یا گروه‌های درآمدی و یا صنایع مصرف‌کننده محصول واسطه‌ای می‌باشد می‌توان از روش فرایند مارکو استفاده کرد. در این روش از طریق پرسشنامه، مطالعه میدانی و یا مصاحبه می‌توان به نظر‌سنجی پیرامون تقاضای کالای مورد بررسی پرداخت.

۵٫ روش روند متغیر

در این روش به دلایل تغییر در شرایط اقتصادی و اجتماعی و نیز تحول الگوهای مصرفی ناشی از آنها، بررسی روند تغییرات مصرف یک کالای معین برحسب مورد در ارتباط با تغییر درآمد ملی (یادرآمد سرانه) و یا هریک از اجزای تشکیل دهنده آن نظیر سرمایه گذاری ملی (دولتی، خصوصی) مصرف ملی (دولتی، خصوصی) و غیره و یا اعتبارات خاص برنامه‌ای و بودجه خانوار انجام می‌شود. مقادیر پیش‌بینی شده برای درآمد ملی و یا هرکدام از پارامترهای فوق را به ترتیب از گزارش‌های مربوط به برنامه‌های عمرانی بودجه دولت، بانک مرکزی و سایر سازمان های ذیربط دولتی و ملی می‌توان تهیه نمود.

در این روش برای تحلیل ارتباط و مقایسه بین روند مصرف کلای مورد بررسی یا روند تغییرات درآمد ملی و یا هر پارامتر دیگر و طریق تناسب ساده و با رابطه همبستگی (Regression) استفاده می‌شود. در روش تناسب ساده چون میزان روند تغییرات مصرف کالا و روند تغییر پارامتر انتخابی در دوره گذشته معلوم هستند لذا با معلوم بودن روند آینده پارامتر انتخابی، میزان روند تغییرات مصرف کالا در آینده برآورد خواهد شد. از رقم بدست آمده به همان شکلی که در روش قبلی ذکر شد برای پیش بینی میزان تقاضای محصول در آینده استفاده می‌شود.

توجیه پذیری فنی

:: توجیه پذیری فنی

 توجیه پذیری فنی طرح توجیهی به این معناست که طرح امکان‌ سنجی از لحاظ امکان اجرای آن در بخش توجیه پذیری فنی گزارش توجیهی، بررسی‎ می‎‎گردد. به این صورت که بررسی‌های اولیه‌ای در رابطه با نحوه اجرای طرح تحت عنوان «فاز یک طراحی انجام گرفته» ارائه می‎شود. طراحی فاز یک دارای اطلاعات کلی می‌باشد و حاوی اطلاعات بسیار ریزشامل مشخصات زمین محل اجرای طرح، محوطه‌سازی و راه‌سازی، نحوه اجرای عملیات ساختمانی، دانش فنی پروژه، ظرفیت، ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز تولیدی، تأسیسات و سایر مواردی که تحت عنوان هزینه‌های ثابت سرمایه‌گذاری در نظر گرفته‎ می‎‎شود، نیست.

 تمامی اطلاعات فنی اجرای طرح توجیهی در مراحل احداث و بهره‌برداری در این بخش از گزارش توجیهی ارایه می‌شود. در این خصوص اطلاعات مربوط به هزینه‌های سرمایه‌گذاری که شامل هزینه‌های ثابت سرمایه‌گذاری، هزینه‌های قبل از بهره‌برداری و سرمایه در گردش است، باید به همراه مستنداتمستدل در بانک مورد بررسی قرار گیرد. هزینه‌های سالیانه تولید از قبییل هزینه‎ها‎ی تأمین مواد اولیه، سوخت، پرسنلی، استهلاک، هزینه‌های تأمین مالی، هزینه‌های اداری و خدماتی، زمان‌بندی، نحوه اجرای طرح و … نیز توسط این بخش بررسی‎ می‎‎شود.

:: آنالیز مالی و اقتصادی طرح

 هدف از اجرای هر طرح توجیهی کسب سود و منفعت است از اینرو به منظور دست‌یابی به معیار و شاخص مناسب جهت تعیین سوددهی و یا عدم سوددهی طرح‌ها، مجموعه‎ای از شاخص‌های مالی و اقتصادی در طی سال‎ها‎ی قبل توسط کارشناسان و اقتصاددانان بزرگ تعریف و استفاده شده است. هدف از آنالیز مالی طرح امکان سنجی در گزارشات توجیهی نیز کسب شاخص‌های مالی و اقتصادی به منظور تصمیم‌گیری صحیح‎ می‎‎باشد. در تجزیه و تحلیل مالی، استفاده از هزینه‌های سرمایه‌گذاری، هزینه‌های تولید، درآمد سالیانه پیش‌بینی شده برای طرح و سایر مبانی و مفروضات مورد نیاز برای انجام محاسبات، صورت حساب سود (زیان)، صورت گردش وجوه نقد، ترازنامه پیش‌بینی شده، تهیه و تنظیم‎ می‎‎شود.

 تحلیل اقتصادی و تحلیل مالی دو راه اصلی برای آزمون مطلوبیت یک طرح‎ امکان سنجی می‎‎باشند که  ابزارهای بکار گرفته شده برای انجام این دو آزمون شباهت زیادی با هم دارند اما رویکرد و نگرش آنها با یکدیگر متفاوت هستند. ارزیابی مالی با جریان‌های هزینه و سود از دیدگاه سرمایه‎گذار سر و کار دارد در حالی که ارزیابی اقتصادی با جریان‌های هزینه و فایده اجتماعی در ارتباط است. در نتیجه این امر، تحلیل‌ها یا آزمون‌های اقتصادی نسبت به تحلیل مالی از دیدگاه وسیع‌تری هزینه‌ها و فایده‌ها را در نظر‎ می‎‎گیرد. به عبارت دیگر سرمایه‌گذار به هنگام سرمایه‌گذاری به منفعت مالی و ثبات منفعت توجه دارد، در حالی است که جامعه یا دولت به هدف‎ها‎یی از قبیل افزایش درآمد ملی، اشتغالزایی، ریشه کنی فقر و فایده‎ها‎ی معطوف به یک جامعه می‎اندیشد. در نتیجه این امر هدف‎ها‎ی دو آزمون با یکدیگر متفاوت است. از این رو اگر هدف ارزیابی میزان منفعت طرح برای جامعه و از دیدگاه ملی و در سطح کلان مورد نظر باشد (مانند طرح‎ها‎ی ملی)، ارزیابی اقتصادی مورد استفاده قرار می‎گیرد.

بررسی مراحل تهیه و تدوین یک طرح توجیهی(طرح کسب و کار)

مراحل تنظیم طرح توجیهی به 22 بخش مجزا به شرح زیر خواهد بود:

1- مقدمه (چه مواردی در مقدمه می آید)

2- خلاصه ی بررسی های اولیه (موقعیت یابی طرح)

3- مشخصات مجری طرح

4- مشخصات طرح

5- مشخصات مجوزهای قانونی اخذ شده

6- خلاصه برآورد مالی طرح

7- برآورد سرمایه ی ثابت

8- برآورد هزینه­ی نگهداری و تعمیرات طرح

9- برآورد هزینه­ی استهلاک طرح

10- برآورد سرمایه ی در گردش طرح

11- برآورد هزینه های پیش بینی نشده ی تولید

12- مشخصات محصول، فرآیند و روش تولید محصول

13- برآورد هزینه­های سرمایه گذاری کل طرح

14- نحوه ی سرمایه گذاری

15- هزینه ی تسهیلات مالی

16- پیش بینی مالی طرح پس از شروع بهره برداری

17- قیمت تمام شده ی محصول

18- برآورد سود و زیان سالیانه ی طرح

19- محاسبه ی نقطه ی سر به سر (در 100 درصد راندمان)

20- محاسبه ی سایر نسبت های مالی

21- برنامه ی زمانبندی اجرای طرح

22- تجزیه و تحلیل طرح

حتما بخوانید :طرح توجیهی چیست؟